Menü Forumlar Popüler İçerikler Arama
Çarpanlara Ayırma

Çarpanlara Ayırma

Çarpanlara Ayırma, bir polinomun veya tam sayının kendisini oluşturan bileşenlerin çarpımı şeklinde yazılmasıdır. Örneğin 28 sayısı 7 ve 4 sayılarının çarpımı şeklinde yazılabilir:7.4 ya da x kare eksi 4 polinomu (X-2). (X+4) şeklinde yazılabilir. Çarpanlara ayırmadaki asıl amaç bir bütünü daha küçük parçalara ya da bir polinomu indirgenemeyen diğer polinomlara kadar ayırmaktır. Çarpanlara ayırma işlemine bir nevi sadeleştirme işlemi de diyebiliriz. Çarpanlara ayırma işleminin tersi işleme de genişletme işlemi denilmektedir.

Çarpanlara ayırma ile ilgili soruları çözer iken özdeşliklerden de faydalanırız. Özdeşlikler, içerisindeki bilinmeyenlerin alabileceği her değer için doğru olan eşitliklere denir. Çarpanlara ayırma sorularında ve çözümlerinde kullandığımız bazı önemli özdeşlikler vardır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır.
  • Tam kare özdeşliği: Çarpanlara ayırma sorularında sıkça sorulan bir özdeşlik olan bu konunun da 3 temel biçimi vardır. Bunlar: İki sayının toplamının karesi, iki sayının farkının karesi ve üç sayının toplamının karesidir.
  • İki terimin toplamının karesi:(A+b) ifadesinin karesi: a kare+b kare+2. A. B
  • İki terimin farkının karesi:(A-b) ifadesinin karesi: a kare+b kare-2. A. B
  • Üç terimin toplamının karesi:(A+b+c) ifadesinin karesi: a kare+b kare+c kare+2. (A. B+a. C+b. C) şeklindedir.
  • İki terimin toplamı veya farkının küpü: Birinci terimin küpü, birinci terimin karesi ile ikinci terimin çarpımının 3 katı, birinci terim ile ikinci terimin karesinin çarpımının 3 katı, ikinci terimin küpü bu ifadelerin toplanması ya da çıkartılması şeklinde olan ifadelerdir. Bu tarz açılımlara binom açılımı da söylenmektedir.
  • İki terimin toplamının küpü:(A+b) ifadesinin küpü: a küp+3. A kare. B+3. A. B kare+b küp
  • İki terimin farkının küpü:(A-b) ifadesinin küpü: a küp-3. A kare. B+3. A. B kare-b küp şeklindedir.
Bu özdeşlikler bu şekilde devam etmektedir. Paskal üçgeni yardımı ile 4,5,6. Derecelerdeki iki terimli sayıların toplamının veya farkının özdeşliklerini yazabiliriz.
  • İki kare farkı özdeşliği: İki terim toplamı ile iki terim farkının çarpımının; birincisinin karesi ile ikincisinin farkına eşit olur.
(A+b). (A-b)=a kare-b kare.

Özdeşlikleri daha iyi anlamak için birkaç örnek çözelim.

Örnek: İki sayının toplamı 17, kareleri toplamı 145 ise bu sayıların çarpımı kaçtır?
Çözüm: x kare+y kare=(X+y) ifadesinin karesi-2.x. Y.

2.x. Y=289-145
2.x. Y=144
X. Y=72
Sonuç:72

Çarpanlara ayırma da bazı bilmemiz gereken kurallar vardır. Bunlar aşağıda verilmiştir.
  • Ortak çarpan parantezine alarak çarpanlara ayırma: Her terimde ortak olarak bulunan terimler parantez dışına alınır. Her terimin ortak çarpana bölümü de parantez içine alınır.
Örnek:5a+5b=5(A+b)
  • Gruplandırma yaparak çarpanlara ayırma: Bütün terimlerde ortak çarpan yok ise işlemi kolaylaştırmak amacı ile ifadeleri ikişer ikişer, üçer üçer gruplandırma yaparak çarpanlara ayırırız.
Örnek: xy-xb-yb+b kare=x(Y-b)+b (B-y)
  • Bir terim ekleyip çıkararak çarpanlara ayırma: Verilen ifade çarpanlarına ayrılamıyor ise uygun bir terim ekleme çıkarma yöntemi ile tam kare veya iki kare farkı şeklinde çarpanlara ayırma işlemine benzetilir.
  • X kare+bx+c şeklindeki üç terimli ifadeleri çarpanlara ayırma: Çarpımları c olan, toplamları b olan iki tam sayı bulunur. Bu iki tam sayının çarpımları pozitif ise işaretleri aynı olur, eğer çarpımları farklı ise işaretleri farklı olur. Eğer bu iki sayının toplamları pozitif ise sayıların ikisinin işareti de pozitif olur. Eğer bu iki sayının toplamları negatif olursa sayıların ikisinin işareti de negatif olmalıdır. Çarpımları negatif toplamları pozitif olma durumlarında ise çarpım durumundaki sayıların büyük olanının işareti pozitif olmalıdır. Bu durumun tersi de geçerlidir. Yani çarpımları negatif toplamları negatif olma durumunda da çarpım durumundaki sayılardan büyük olanının işareti negatif olmak zorundadır. Bu durumu şöyle bir örnek vererek açıklayabiliriz.
Örnek: xkare+5x+6 ifadesini çarpanlara ayıralım.

Çözüm:6 sayısının çarpanlarını topladığımız zaman 5 sayısını elde etmemiz gerekmektedir. Bunun için 2 ve 3 sayılarını çarpan olarak kullanabiliriz. Bu durumda ifademiz (X+3). (X+2) şeklinde ifade edilebilir.
  • Ax kare+bx+c şeklindeki üç terimli ifadeleri çarpanlara ayırma: Böyle durumlar da a ve c sayıları çarpanlarına ayrılır. A'nın çarpanlarına m ve n diyelim. C'nin çarpanlarına da k ve l diyelim. Eğer m ve l sayılarının çarpımının toplamı ile n ve k sayılarının çarpımının toplamı b sayısını veriyorsa ifadenin yazılımı (Mx+k). (Nx+l) şeklinde olmalıdır. Yani çapraz çarpıyor isek düz bir şekilde topluyoruz. Eğer düz çarpar isek çapraz şekilde toplamamız gerekir. Şimdi bu durumu bir örnek vererek açıklayalım.
Örnek:6x kare+7x-3 ifadesini çarpanlarına ayıralım.

Çözüm:3 sayısını 3 ve (-1) şeklinde çarpanlarına ayırırız.7 sayısı pozitif olduğu için büyük sayıya yani 3 sayısına pozitif işaret verdik.6 sayısı çarpanlarına iki şekilde ayrılır. Bunlar 6 ve 1 sayıları ya da 3 ve 2 sayıları olarak ama 6 ve 1 sayılarını kullandığımız zaman 7 sayısına ulaşamayız. Bu yüzden 3 ve 2 sayılarını kullanırız.3 ve 3 sayılarının çarpımının sonucu 9 eder ve 2 ve (-1) sayılarının çarpımının sonucu (-2) eder son olarak da 9 ve (-2) sayılarını toplar isek 7 sayısına ulaşabiliriz. Bu durumda ifademizi (3x-1). (2x+3) şeklinde çarpanlarına ayırmış olarak yazabiliriz.

İyi Çalışmalar arkadaşlar.
Son Güncelleme : 20.01.2024 01:34:58
Çarpanlara Ayırma ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Facebook Twitter Pinterest whatsapp
Çarpanlara Ayırma Yorumları
şifre

3 Yorum Yapılmış "Çarpanlara Ayırma"
Çarpım tablosu bize her yerde yardım eder. Herkez öğrenmeli Herkez.
Elif Güneş . 04.02.2015
1 YANITI GÖRÜNTÜLE
En başta belirtilmiş olan x kare eksi 4 polinomu (x-2)(x+2) şeklinde düzeltilmesi gerekiyor. Emeğiniz için teşekkürler.
Taha Mermer . 20.04.2015
CEVAP YAZ
çarpım tablosunu sizin sayenizde oğrendim
Yaren . 04.02.2015
CEVAP YAZ
Kesirlerde Çarpma
Kesirlerde Çarpma
Kesirler de Çarpma işlemi yapılır iken paylar çarpılıp çarpımın sonucu paya, paydalar çarpılıp çarpımın sonucu paydaya yazılır.Örnek: 2/3 kesri ile 4/5 kesrini çarpalım.Çözüm:2.4=83.5=15Sonuç:8/15Kesirler de Çarpma işleminde tam sayılı kesir var ise ...
4 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
4 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
...
3 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
3 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
...
2 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
2 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
...
Çarpım Tablosu 10lu Test
Çarpım Tablosu 10lu Test
...
Çarpım Tablosu Alıştırmalar
Çarpım Tablosu Alıştırmalar
...
Çarpım Tablosu İle İlgili Kaynaklar
Çarpım Tablosu İle İlgili Kaynaklar
Çarpma ve çarpım tablosu ile ilgili bazı kaynaklarİlköğretim düzeyindeki bazı çocuklar çarpım tablosunu öğrenmekte zorlanmaktadır. Üçüncü ve dördüncü sınıf müfredatında önemli bir yer tutan çarpma işlemi bu sınıflardaki birçok konuda bilinmesi gereke...
Çarpım Tablosu Videoları
Çarpım Tablosu Videoları
Çarpım Tabosu'nu En Kolay Aşağıdaki Videolardan Öğrene Bilirsiniz....
Çarpım Tablosu Nedir ?
Çarpım Tablosu Nedir ?
Birden dokuza kadar birbiriyle çarpılan sayıların çarpımlarını gösteren çizelge, çarpım cetveli, kerrat cetveli denir.1800 yıl önce Çin'de kullanılmaya başladığı üzerine bilgiler var ama tam olarak kimin oluşturduğu bilinmemektedir. Bazı yerlerde M. ...
Çarpım Tablosu Tarihçesi
Çarpım Tablosu Tarihçesi
1800 yıl önce Çin'de kullanılmaya başladığı üzerine bilgiler var ama tam olarak kimin oluşturduğu bilinmemektedir. Bazı yerlerde -M. Ö. VI. Yy. Da yaşamış ünlü Yunan filozof ve matematikçisi -Pithagoras bulduğu yazar.Birden dokuza kadar birbiriyle ça...
Çarpım Tablosu Nasıl Öğretilir
Çarpım Tablosu Nasıl Öğretilir
Eski öğretim dönemlerinde çarpım tablosuna körü körüne ezberlenmesi gereken liste gözüyle bakıldığından, neyi ne için hesapladığımızı bilemediğimiz için akıllardan çabucak çıkan sıkıcı bir çizelge olarak görürdük. Neden ve sonucunu bilmediğimiz çarpa...
Çarpım Tablosu Nasıl Öğrenilir
Çarpım Tablosu Nasıl Öğrenilir
Tekerlemeli Çarpım TablosuÇocukların en fazla zorlandıkları ödevlerden biri de çarpım tablosunu ezberlemektir. Sizin için derlediğimiz tekerlemeli çarpım tablosu ile ezber yapmak eğlenceli hale gelecek.2'ler BESLENME1×2=2 hani çorabımın teki? 2×2=4 e...

 

Çarpım Tablosu 10'lar
Çarpım Tablosu 9'lar
Çarpım Tablosu 8'ler
Çarpım Tablosu 7'ler
Çarpım Tablosu 6'lar
Çarpım Tablosu 5'ler
Çarpım Tablosu 4'ler
Çarpım Tablosu 3'ler
Çarpım Tablosu 2'ler
Çarpım Tablosu 1'ler
Çarpım Tablosu Ezberlemek Neden Zordur
Çarpım Tablosu Ezberleme
Üslü Sayılarda Çarpma İşlemi
Çarpanlara Ayırma
Rasyonel Sayılarda Çarpma
Asal Çarpanlara Ayırma
Tam Sayılarda Çarpma
Kesirlerde Çarpma
4 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
3 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
2 Basamaklı Sayılarla Çarpma İşlemi
Çarpım Tablosu 10lu Test
Çarpım Tablosu Alıştırmalar
Çarpım Tablosu İle İlgili Kaynaklar
Çarpım Tablosu Videoları
Çarpım Tablosu Nedir ?
Çarpım Tablosu Tarihçesi
Çarpım Tablosu Nasıl Öğretilir
Çarpım Tablosu Nasıl Öğrenilir
Çarpım Tablosu
Popüler İçerik
Çarpım Tablosu 1'ler
Çarpım Tablosu 1'ler
Çarpım tablosunu yeni öğrenen öğrenciler buna 1’ler çarpım tablosu ile başlamalıdır. 1’ler çarpım tablosu hem ilk aşama, hem de çarpım tablosunun en k...
Çarpım Tablosu Ezberlemek Neden Zordur
Çarpım Tablosu Ezberlemek Neden Zordur
Çarpım tablosu matematiksel işlemlerin yapılmasında her zaman ihtiyaç duyulan bir bilgidir. Öğrencilerin bunu ilköğretim seviyesinden itibaren ezberle...
Çarpım Tablosu Ezberleme
Çarpım Tablosu Ezberleme
Çarpım tablosu tüm dünyada kullanılan, sayısal derslerde önemli bir bilgidir. Bireylerin çarpım tablosunu en uygun yaşlarda ezberlemesi gerekir. Erken...
Üslü Sayılarda Çarpma İşlemi
Üslü Sayılarda Çarpma İşlemi
Üslü sayılarda çarpma işlemi, üslü sayı bir sayının kendisi ile çarpımının pratik bir biçimde ve kısa yoldan gösterilmesi demektir. Üslü sayıların bir...
Rasyonel Sayılarda Çarpma
Rasyonel Sayılarda Çarpma
Rasyonel sayılarda çarpma işlemi yaparken tam sayılarda çarpma işleminde yapılan işlemlerde kullanılır. Rasyonel sayılarda çarpma işlemi yaparken uyul...
Asal Çarpanlara Ayırma
Asal Çarpanlara Ayırma
Asal çarpanlara ayırma, bileşik sayının asal sayılardan hangilerine bölündüğünü  ya da diğer bir deyişle; bir sayının hangi asal sayıların çarpılmasıy...
Tam Sayılarda Çarpma
Tam Sayılarda Çarpma
Tam sayılarda çarpma işlemi,terimleri aynı olan sayıların toplama işleminin kısa yoldan yapılmış biçimidir. Örneğin; -2-2-2=-6 işleminde 3 tane -2 say...
Popüler İçerik Son Forum Konuları Yardım Sayfaları  
Çarpım Tablosu Videoları
Çarpım Tablosu Nedir ?
Çarpım Tablosu Tarihçesi
Çarpım Tablosu Nasıl Öğretilir
Çarpım Tablosu Nasıl Öğrenilir
Çarpım Tablosu
çarpım tablosu en kolay nasıl ezberlenir
Matematik Neden Oluşmuştur?
164 Kaçla Kaçın Çarpımıdır ?
Heyecanımı Nasıl Yenmem Gerek?
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Son Forum Konuları
Çarpım Tablosu
çarpım tablosu en kolay nasıl ezberlenir
Matematik Neden Oluşmuştur?
164 Kaçla Kaçın Çarpımıdır ?
Heyecanımı Nasıl Yenmem Gerek?
Yardım Sayfaları
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Şubat - 2024